معرفی دامداری
دامداری به روش های مختلفی صورت می گیرد که این روش ها نسبت به محیط زیست نوع دام و نوع تغذیه متفاوت است. که در ادامه به اصول نگهداری از دام اشاره خواهیم کرد …
روش‌های پرورش گوسفند بر اساس نوع دام:
پرورش آمیخته‌ها
روش پرورش گله خالص
پرورش سنتی
پرورش بره‌ها
پرورش آمیخته:
در این روش نگهداری دام از ترکیب صفات برتر نژاد های مختلف برای بالا بردن عملکرد و صفات مثبت گوسفندان استفاده می شود برای مثال برای ترکیب نژاد گوشتی و پشمی یا تلاقی شاخ دار و دنبه دار با نژاد میش های بی شاخ و دم دراز.
روش پرورش گله خالص:
این روش در کشورهای پیشرفته استفاده می شود. در ایران نیز روش پرورش گله گوسفند دیده می شود و ۱۸ ایستگاه اصلاح نژاد گوسفند و بز درایران وجود دارد.
معایب روش پرورش گله خالص:
از معایب این روش ضعف ناشی از هم‌خونی است که منجر به عوارض و نارسائی‌های آناتومیکی می‌شود و میزان سقط جنین و افراد ناقص‌الخلقه زیاد می‌شود. برای پیش گیری از این عوارض باید هر چند سال یک بار قوچ های گله را با قوچ های گله های دیگر از همین نژاد تعویض نمود.
روش سنتی:
در این روش نگهداری از دام برای جلوگیری از تولید بره ناقص و سقط جنین قوچ ها را با قوچ های گله های دیگر ترکیب می کنند درنتیجه مراحلی از روش آمیخته نیز وجود دارد
پرورش بره‌ها:
معمولاً تا 3 ماهگی با مادر هستند ولیکن ممکن است زود از شیر گرفته شوند و تغذیه دستی شوند به این صورت که از هفته دوم تغذیه با یونجه و کنسانتره را شروع کرده و به تدریج تا هفته چهارم از مادر جدا می‌شوند. ممکن است از هفته دوم با شیر خشک و یا جایگزین شیر تغذیه شده و بطور کامل جدا شود
روش های پرورش گوسفند بر اساس روش تغذیه ای:
پرورش در مراتع و مزارع
پرورش به روش چرای آزاد
پرورش به روش نیمه آزاد
پرورش به روش پرواربندی
پرورش در مراتع و مزارع:
در این روش گوسفند ها در مراتعی با پوشش گیاهی دارند ولی برای کشت و زرع مناسب نمیباشد نگهداری می شوند. در هر هکتار 20 تا 200 راس می‌توان نگهداری کرد.
پرورش به روش چرای آزاد:
در این روش گله آزاد بوده و ییلاق و قشلاق می کند. منبع تغذیه نیز در مراتع بوده و تا ۴۰۰۰ راس گوسفند نیز به این روش ممکن است وجود داشته باشد
پرورش به روش نیمه آزاد:
در این روش در زمستان تغذیه به شکل دستی و در آغل انجام می شود. و در فصول دیگر هم توسط چوپان به مراتع برده می شوند.این روش اکثرا مناسب گوسفندداران روستایی است که به مراتع دسترسی دارند
پرورش به روش پرواربندی:
روش پرواربندی به اینصورت است که در ابتدای هر دوره سه ماهه ۱۵۰۰ راس گوسفند ۳۰ کیلوگرمی خریداری می‌شود و بعد از پروارکردن با وزن حدود ۵۰ کیلوگرم به بازار فروش عرضه می‌شود.
شرایط عمومی جایگاه دام:
-محل جایگاه دام از ساختمان های مسکونی فاصله داشته باشد
-زمینی که برای جایگاه دام یا ساخت آغل استفاده می شود طوری باشد که از زمین های کشاورزی فاصله داشته باشد و به دور از مسیرهای سیل آسا باشد.
-ساختمان های نگهداری جایگاه باید طوری مقاوم باشد که در برابر ورزش باد خراب نشود.
-کف جایگاه باید مقاوم و غیر قابل نفوذ باشد.
-توجه به اینکه بتوانید ساختمان دام را با استانداردها بسازید و آغل را طوری بسازید که میکروب ها و آلودگی ها به راحتی وارد آغل نشود و گوسفندان بیمار نشوند.
-کف آغل می تواند خاکی باشد اما بهترین گزینه این است که کف آغل باید سیمانی باشد که بتوانید حتی آغل را ضدعفونی کنید. البته سقف آغل هم می تواند سیمانی باشد و هم می تواند از چوب ساخته شود اما باید سقف آغل طوری ساخته شود که در هنگام وزش باد خراب نشود.
مزایای دامداری:
-حفظ مراتع کشور
– استفاده از محصولات جنبی
-ایجاد اشتغال
بهداشت دام:
به اموری که در ارتباط با سلامت دام و جمعیت دامی باشد بهداشت دام گفته می‌شود به عبارتی یکی از مهم ترین اصول نگهداری دام رعایت بهداشت دام می باشد. با توجه به این که تعداد زیادی از بیماری‌ها دام قابل انتقال از دام به انسان بوده (بیماری‌های مشترک) لذا تأمین بهداشت دام کمکی به بهداشت انسان وجامعه نیز می‌باشد.
اهمیت رعایت بهداشت دام:
حفظ سلامتی
سالم بودن محیط نگهداری
سالم بودن محیط زندگی انسان ها
کنترل بیماری های مشترک بین دام و انسان
افزایش تولیدات دامی، محصولات غذایی و پروتئینی برای انسان ها
بالا رفتن درآمد دامداری ها
به وجود آمدن زمینه برای تجارت خارجی
انواع مخاطرات بهداشتی غذای دام
مخاطراتی که در غذا سلامت حیوان را تهدید می‌کنند:
عبارتند از عوامل زیست شناختی، شیمیایی و فیزیکی
عوامل زیست شناختی یا میکرو ارگانیسمی، خود شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها (تک یاخته‌ها و کرم‌ها) و قارچ‌ها هستند.
این موارد با آلوده کردن غذا، سلامت دام را با خطر روبرو می کند. مهم ترین این موارد، باکتری ها هستند که از طریق غذای آلوده وارد بدن شده و شروع به رشد، تکثیر و ترشح سم می کنند.
باکتری‌ها منشا عفونت‌ها و یا مسمومیت‌های غذایی می‌باشند. عفونت‌ها و مسمومیت‌ها در اثر بلعیدن تعداد کافی از باکتری‌های پاتوژن و واکنش بدن نسبت به حضور یا رشد و تکثیر و یا ترشح سم در بدن به وجود می‌آیند.
ویروس‌ها ذرات بسیار کوچکی بوده که انگل اجباری داخل سلولی می‌باشند و در خارج میزبان قادر به تکثیر نمی‌باشند. به همین دلیل ویروس‌ها در غذا قادر به رشد و تکثیر نبوده اما ممکن است به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به غذا منتقل شوند.
انواع گوناگونی از انگل‌ها (شامل تک یاخته‌ها، نماتود‌ها، سستود‌ها و ترماتودها) می‌توانند ازطریق غذا و یا آبی که به مدفوع دام‌های بیمار آلوده شده‌اند، به دام‌های سالم منتقل و ایجاد بیماری نمایند.
تأثیر عوامل شیمیایی در بیمار کردن دام به مراتب کمتر از تاثیر عوامل زیستی است.
عوامل شیمیایی ممکن است در مواد غذایی وجود داشته و یا در مراحل برداشت، نگهداری، حمل ونقل و تهیه جیره غذایی به مواد غذایی وارد شوند. این عوامل هرچند که از عوامل زیست شناختی در ایجاد بیمار نقش کمتری دارند، ولی در مواقعی ایجاد بیماری و حتی مرگ می‌نمایند. سموم شیمیایی طبیعی منشاء گیاهی، حیوانی و یا زیست شناختی دارند.
عوامل فیزیکی عبارتند از وجود هرگونه جسم خارجی که در غذا یافت شده که نباید وجود داشته باشند و در مواقعی اجسام خارجی آسیب‌های جسمی را به حیوان وارد نموده و حتی در مواقعی موجب مرگ می‌گردند.
